|
STAWSKA GÓRA (PLH 060018)
Obszar Stawska Góra położony jest ok. 8 km na północny-zachód od Chełma i 1,5 km od wsi Staw. Zgodnie z podziałem fizjograficznym znajduje się w mezoregonie Pagórów Chełmskich należących do regionu Polesia Wołyńskiego. Krajobraz Pagórów tworzą charakterystyczne, porozrzucane wzgórza ostańcowe zbudowane ze skał wapiennych pochodzących z różnych okresów geologicznych. Omawiany obszar zajmuje fragment wierzchowiny jednego z wzniesień zwanego Górą Czubatką i w całości pokrywa się z powierzchnią rezerwatu florystycznego utworzonego w celu ochrony roślinności stepowej. Powierzchnia rezerwatu wynosi 4,9 ha, a jego największą osobliwością jest dziewięćsił popłocholistny, który ma tu jedno z dwóch stanowisk na Lubelszczyźnie i pięciu znanych w Polsce.
Wraz z dziewięćsiłem popłocholistnym w rezerwacie ochronie podlegają inne ciepłolubnie i kalcyfilne gatunki stepowe budujące murawy kserotermiczne. Same murawy, ze względu na dużą antropopresję nie tworzą tu typowych murawowych zespołów roślinnych, jednak cechują się dużym bogactwem gatunkowym. Łącznie na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie 210 gatunków roślin. Wśród nich 30 należy do gatunków rzadkich: 8 objętych jest ochroną ścisłą (dziewięćsił popłocholistny i bezłodygowy, miłek wiosenny, zawilec wielkokwiatowy, aster gawędka, orlik pospolity, wiśnia karłowata, goryczka krzyżowa), 3 ochroną częściową (pierwiosnka lekarska, kalina koralowa i kruszyna pospolita). Ponadto, wiśnia karłowata, dziewięćsił popłocholistny i starzec wielkolistny wpisane zostały do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin.
Murawom kserotermicznym towarzyszy bogata fauna. Z tego niewielkiego terenu wykazano 600 gatunków z różnych grup systematycznych. Spośród nich 27 wpisanych jest na Czerwoną listę zwierząt ginących i zagrożonych. Najbogatszą w gatunki grupą są bezkręgowce, wśród których najlepiej zbadane są motyle. Na terenie rezerwatu zaobserwowano ponad 300 gatunków motyli. Dwa z nich objęte są ochroną: paź królowej i postojak wiesiołkowiec, liczne należą do rzadkich, posiadających zaledwie kilka stanowisk w Polsce. Większość z rzadkich gatunków bezkręgowców występujących w rezerwacie ma ograniczone możliwości rozprzestrzeniana się, a zachowały się w nim tylko dzięki ciągłości istnienia odpowiednich dla nich mikrosiedlisk o charakterze stepowym.
Informacje o stanowisku dziewięćła popłocholistnego na Stawskiej Górze podawane były w literaturze już w 1881 roku. W przeszłości fragment murawy użytkowany był jako pastwisko, co w ówczesnym pojęciu stanowiło zagrożenie dla rzadkich gatunków roślin. Po II wojnie światowej prawdopodobnie przed zaoraniem i zajęciem pod uprawę, ochroniły go leje po wybuchach pocisków artyleryjskich, gdyż teren ten stanowił część poligonu artylerii niemieckiej. Rezerwat utworzono tu dopiero w 1956 roku. Jego granice często były podorywane i powierzchnia murawy zmieniała wielkość, ostatecznie granice ustalono w 1985 roku. Po objęciu ścisłą ochroną rezerwatową głównym zagrożeniem dla rzadkich gatunków roślin i zwierząt stało się nie nadmierne użytkowanie lecz naturalne procesy sukcesji. Rozrastające się krzewy i drzewa uniemożliwiały wzrost światłolubnym roślinom stepowym i powodowały ich ustępowanie. Zmieniono więc status ochrony rezerwatu z ochrony ścisłej na częściową ponieważ przy braku użytkowania konieczne jest prowadzenie zabiegów ochrony czynnej, mających na celu utrzymanie siedliska życia wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt.
|
|
|